یکی از آثار تاریخی به جای مانده از عصر قاجاریه، قلعه ایرانشهر است که به عنوان قلعه ناصری نیز شناخته می شود. این دژ در شهرستان ایرانشهر، استان سیستان و بلوچستان واقع شده و یادگاری از زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار است.
در ایرانشهر آثار باستانی زیادی وجود دارد که دیدن هر یک از آنها شاید با خواندن یک کتاب تاریخی برابری کند. این شهر در گذشته پیوند دهنده تمدن های متعددی بوده و اکنون به یکی از جاذبه های توریستی برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.
قلعه ناصری؛ تاریخچه
قلعه ناصری ایرانشهر به عنوان یکی از قلعه های مهم در جنوب سیستان و بلوچستان و بعد از قلعه بمپور بزرگ ترین و مهم ترین قلعه خشت و گلی در بلوچستان محسوب می شود. ایرانشهر دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیاری است. اگر می خواهید با این قلعه تاریخی و زیبا بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می کنیم تا انتهای مجله مستر بلیط همراه ما باشید.
تاریخچه قلعه ناصری
گفتیم که قلعه ناصری در ایرانشهر واقع شده است. با استناد بر کتب تاریخی و نوشته های عصر معاصر، ناصرالدوله فرمانفرما که در زمان قاجار حکمرانی استان های کرمان و بلوچستان را برعهده داشت.
در سال 1258 هجری شمسی، از ناصرالدین شاه قاجار خواست تا اجازه دهد یک دژ نظامی بزرگ در منطقه فهرج یا پهره (فهرج یا پهره اسم دیرینه ایرانشهر بود. رضاخان پهلوی در سال 1308 قوای خود را به سمت این منطقه حرکت داد و آن را به تصرف خود در آورد و در ادامه نام آن نیز تغییر کرد.) ساخته شود.
پادشاه وقت نیز با این درخواست موافقت کرد و در سال 1264 کار ساخت و ساز این بنا آغاز شد. استاد حسین معمار باشی کرمانی، که از طراحان بنام شهر کرمان بود، مسئولیت معماری قلعه را برعهده گرفت.
در سال 1271 مراحل احداث این دژ خاتمه یافت و به قلعه ناصری یا ناصریه شهرت گرفت. این قلعه جایگزین مناسبی برای دژ بمپور بشمار می رفت، که پیش از آن قرارگاه فرماندهی بلوچستان بود. این تمام ماجرای این دژ بزرگ نبود بلکه پس از این نیز داستان های دارد.
سال های پایانی عصر قاجاریه و همینطور سال های نخستین حکومت پهلوی اول، این قلعه دچار ضعف و درماندگی شد و به تصرف فردی به نام «دوست محمد خان بازکزایی» درآمد که از فرمانروایان منتفذ آن زمان بلوچستان بود. در پی این اتفاق، دژ نام خود را به قلعه دوست محمد خان تغییر داد.
زمانی که رضاخان به اقتدار زیادی دست یافت و دولت مرکزی به اندازه کافی جایگیر شده بود و به قدرت رسید، ارتش رضاخان پهلوی به پیشوایی تیمسار امان الله جهانبانی در بلوچستان این دژ را تسخیر کرد و همین امر نیز باعث شد که نام آن به قلعه ایرانشهر تغییر پیدا کند.
در زمان پادشاهی محمدرضا شاه، این قلعه دو بار تغییر کاربری داد، یک بار به ژاندارمری تبدیل شد و بار دوم نیز برای مدت کوتاهی از آن به عنوان محل تدریس استفاده کردند. در سال های نخست انقلاب نیز برای مدتی خالی از سکنه شد و تقریبا بلا استفاده رها شده بود.
گذشت زمان موجب گرید که این قلعه ویران شود به گونه ای که در سال 1361، قریب به 98 درصد از محیط درونی بنا با بولدوزر نابود گردید و تنها اثر بر جای مانده از آن به قسمت سردر و حصار مربوط می شد. این قلعه سرانجام در سال 1375 در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسيد.
دیدگاه خود را بنویسید